هشتمین جشنواره تلویزیونی مستند

به گزارش روابط عمومی هشتمین جشنواره تلویزیونی مستند، فیلم مستند «فاصله 280» به کارگردانی مشترک سیدحسین آزادی و محمدجواد آرمان‌مهر در هشتمین جشنواره تلویزیونی مستند حضور دارد و امشب از شبکه مستند سیما پخش می‌شود.

تهیه‌کننده و کارگردان این اثر درباره سوژه‌ی فیلمش گفت: فیلم مستند فاصله ۲۸۰ با موضوع حوضه‌ی آبریز تالاب‌های طشک، بختگان و کمجانم است و به بررسی عوامل موثر بر این حوضه (بالادست و پایین دست) و تاثیر و نقش آن بر سلامت و اقتصاد منطقه می‌پردازد. تولید این فیلم مستند از سال ۱۳۹۵ آغاز شد و تا ۱۴۰۳ ادامه داشت. 

آرمان‌مهر با اشاره به دلیل پرداختن به این سوژه و ساخت فیلم مستند از آن گفت: استان فارس به دلیل شرایط خاص اقلیمی، دارای ظرفیت‌های متنوع زیستی است و پتانسیل‌های منحصر به فردی در حوزه‌های حیات وحش و تنوع زیستی دارد؛ بر همین اساس، همیشه دغدغه‌ی ساخت مستند در این زمینه را داشتم و، چون در سال‌های اخیر سه عامل تغییرات اقلیمی، خشکسالی و دستکاری بشر به عنوان دشمن اصلی این تنوع زیستی قلمداد می‌شود مرا بیشتر ترغیب به ساخت این گونه فیلم‌ها کرد.

وی ضمن استقبال از پرداخت به سوژه‌های محیط‌زیستی توسط فیلمسازان مستند گفت: به نظر من در سال‌های اخیر، موضوعات محیط‌زیستی مورد توجه فیلمسازان قرار گرفته است، ولی گاهی اوقات عدم دانش کافی آنان و عدم پژوهش کافی در آثار، حق مطلب را به درستی ادا نمی‌کند.

این فیلمساز مستند، نقش شبکه‌ مستند را در ساخت فیلم‌های مستند محیط‌زیستی مهم قلمداد کرد و گفت: تقریباً در چند سال اخیر و با ورود شبکه‌ مستند راه ساخت، عرضه و نمایش مستند‌های محیط زیستی هموار شده و فیلمسازان مستند، دغدغه‌ی نمایش و عرضه‌ی فیلم را ندارند و این باعث شده فیلم‌های مستند محیط‌زیستی، جایگاه خوبی در تلویزیون پیدا کنند.

 

آرمان‌مهر به روند تحقیق و پژوهش فیلم مستند خود اشاره کرد و گفت: فیلم مستند فاصله ۲۸۰، از ابتدا مسیر پژوهشی مشخصی داشت، اما از زمان شروع ساخت در این مسیر، سئوالات متعددی مطرح می‌شد که کار را سخت می‌کرد و وسعت منطقه از اقلید تا نی‌ریز هم دلیل دیگری بر سختی مسیر پژوهشی میدانی بود و در این زمینه اساتید عزیزی از دانشگاه کمک گرفتیم. به همین جهت ما مجبور بودیم علاوه بر منابع مکتوب تحقیقات میدانی وسیعی داشته باشیم.

سیدحسین آزادی یکی از کارگردان‌های این فیلم مستند درباره‌ی ساخت «فاصله 280» توضیح داد: اولین فیلم محیط‌زیستی ما، «بازگشت فلامینگوها» بود که در ششمین دوره‌ی جشنواره‌ی تلویزیونی مستند حضور داشت و موفق به دریافت 3 جایزه‌ی بهترین پژوهش، بهترین فیلم مستند نیمه بلند و بهترین کارگردانی در این بخش شد. تولید مستند «فاصله 280» همزمان با بازگشت فلامینگوها آغاز شد، اگرچه درباره‌ی سوژه‌ی متفاوتی بود.
وی اضافه کرد: با توجه به این که آقای آرمان مهر در محیط‌زیست کار می‌کند، گزارش‌های مختلفی را درباره‌ی سه تالاب طشک، بختگان و کمجان می‌دید و مشخص بود که چه اتفاقاتی در آنجا رخ می‌دهد؛ بر همین اساس می‌شد پیش‌بینی کنیم سرنوشت این تالاب‌ها چه خواهد شد. بنابراین تصویرداری را در مراحل مختلف انجام دادیم و ضبط تصاویری از 3 تالاب مذکور را از سال 1395 آغاز کردیم.
این فیلمساز مستند با اشاره به وجه تمایز این فیلم با بازگشت فلامینگوها گفت: در فیلم قبلی تمرکز خود را روی فلامینگوها گذاشته بودیم و رفتار آنها را بررسی می‌کردیم، اما در فیلم مستند فاصله 280 به ریشه‌ها، عوامل و تصمیماتی که منجر به خشک شدن این سه تالاب شد پرداختیم. باید اشاره کنم که در حال حاضر از آن 3 تالاب، تنها نمکزار باقی مانده است! در بخش دیگری از این فیلم مستند به اتفاقاتی که ممکن است در آینده رخ بدهد و این تالاب‌ها را باز هم تحت تاثیر قرار بدهد، پرداختیم.
او درباره‌ی چرایی بروز این اتفاق محیط‌زیستی توضیح داد: بالای رود کُر، 3 سد وجود دارد؛ سد درودزن مربوط به سال 1351 است و دو سد دیگر در دهه 1380 ساخته شده‌اند. به نظر می‌رسد که دلیل اصلی وقوع این فاجعه‌ی محیط‌زیستی و خشک شدن تالاب‌ها این سدها هستند که باعث شدند آب به پایین دست نرسد. البته این موضوع، تنها عامل نیست و عوامل دیگری هم دست به دست هم دادند تا شاهد بروز چنین اتفاقی باشیم.
آزادی با اشاره به نام این فیلم مستند نیز گفت: شاید بتوان گفت که فاصله 280 به مانند فاصله‌ی جهنم و بهشت در استان فارس باشد، چرا که بالای سد درودزن شیراز، شاهد سرزمین فوق‌العاده‌ای هستیم، به طوری که کشت برنج در آنجا به دلیل وجود آب فراوان بسیار رونق دارد، اما در پایین دست، تالاب‌ها خشک و تبدیل به نمکزار شده است. فاصله‌ی این دو منطقه، یعنی از کامفیروز استان فارس تا دریاچه‌ی بختگان حدودا 280 کیلومتر است و به همین دلیل نام مستند را فاصله 280 انتخاب کردیم.
وی خاطرنشان کرد: جالب است بدانید که در دهه‌های گذشته، منطقه کمجان تا بختگان برنجکاری می‌شده و محصولش سومین برنج مرغوب ایران بوده است؛ با این اوصاف می‌توان فهمید که این 3 تالاب روزگاری آب فراوان داشتند، اما آرام آرام از بین رفتند.
آزادی درباره‌ی این که آیا راه‌حلی برای احیای این تالاب‌ها وجود دارد یا خیر، گفت: یکی از مسائلی که در این فیلم مستند به آن پرداختیم این است که آیا راه‌حلی برای احیای تالاب‌ها وجود دارد؟ به نظر می‌رسد که رسیدن به وضعیت قبلی غیرممکن است و یا شاید نیاز به زمان زیادی داشته باشد، اما شاید تخریب 2 سدی که در دهه 1380 ساخته شده بتواند راهی برای احیای تالاب‌ها باشد که البته تقریبا غیرممکن است. علاوه بر این، در حال حاضر می‌بینیم که در پشت سد درودزن به صورت بسیار گسترده و بدون هیچ‌گونه نظارتی برنج کاشته می‌شود. به نظر می‌رسد آن منطقه‌ی خوش آب و هوا نیز در خطر باشد و ممکن است تا چند سال آینده بلایی که بر سر این تالاب‌ها آمد، آنجا نیز تکرار شود.
کارگردان فیلم مستند «فاصله 280» درباره‌ی روند تولید این اثر نیز گفت: تصویربرداری فاصله 280 را از سال 1395 شروع کردیم و از سال 1400 نوشتن متن آن آغاز شد. در اواسط دهه 90 که از تالاب‌ها تصویربرداری می‌کردیم، وضعیت به این حد بغرنج نشده بود و شاهد شرایط بهتری بودیم. در این فیلم مستند تصاویری را می‌بینید که تالاب‌ها پر آب‌تر از امروز هستند.

عوامل تولید این فیلم مستند عبارتند از: تهیه‌کننده: محمدجواد آرمان مهر، پژوهشگر: محمدجواد آرمان مهر، کارگردان: محمدجواد آرمان مهر و سیدحسین آزادی، نویسنده متن و تدوین: سیدحسین آزادی، تصویربرداران: سبحان رنگریز، امین برنجکار، محمد عباسی، علی کاظمی و مجتبی علی شاهی.

براساس این گزارش، مستند «فاصله ۲۸۰» امشب جمعه ۲۵ آبان ماه ساعت ۲۱ از شبکه مستند سیما پخش می‌شود و بازپخش‌های آن فردا شنبه ۲۶ آبان ماه ساعت ۹ صبح و ۲۴ خواهد بود.