هفتمین جشنواره تلویزیونی مستند

جشنواره مستند، جشنواره تلویزیونی مستند، جشنواره فیلم، جشنواره عکس و جشنواره مستند نگاری

نقد مستند «قصیده جنوب»

نقد مستند «قصیده جنوب»

رحیم ناظریان

یافتن کلمات در نیزارهای جنوب

کم نیستند مستندهایی درباره اقوام ایرانی که فرهنگ این مناطق از ایران را معرفی می کنند، اما مستند «قصیده جنوب» سوژه ی اصلی اش درباره زبان و ادبیات اعراب‌ استان خوزستان و تأثیر شعر بر فرهنگ منطقه است و در خلال پرداختن بر این سوژه، جزئیاتی مرتبط با آن نیز بیان می شود.

شاعری که به دنبال واژه می گردد تا قصیده ای بلند بالا درباره زادگاهش با اسامی مرداب ها، نیزارها، جانوران و به طور کل فرهنگ منطقه بسراید، سوژه ای جالب توجه است. گشت و گذار شاعر در گوشه کنار منطقه و پژوهش درباره نام تمام آن چیزهایی که با فرهنگ سر و کار دارد، در وحله ی اول در راستای کلمه است برای شعر، اما نهایتا حاصل این گشت و گذار، آشنایی مخاطب با ویژگی های بومی این سرزمین خواهد بود. با این حال موضوع، محتوا و سوژه تنها بخشی از قدرت یا ارزش اثری مستند را شامل می شود و در مستند «قصیده جنوب» نحوه ی روایت و چگونگی چینش اطلاعات آنچنان چنگی به دل نمی زند. بخش هایی طولانی از گفتگوهایی با ریش سفیدان و همچنین پلانهایی طولانی از دکلمه ی قصیده ی نهایی که توسط شاعر-پژوهشگر سروده شده و بر روی تصاویری ساده همچون قایق راندن او در میان نیزار قرار گرفته، نمونه هایی از ضعف و عدم ارائه ی راهکاری خلاقانه برای بیان است.

سوژه ی جذاب آن زمان می تواند جذابیت خود را به تمامی به مخاطب انتقال دهد که از نظر شکل تولید نیز تا حدودی قابل اعتنا باشد. هر کدام از مخاطبان راوی مستند (شاعر قصیده) لحظات طولانی درباره موضوعی فرعی با او به گفتگو می نشینند.

به طور مثال گفتگو درباره گیاهان دارویی، گفتگو درباره انواع گونه های پرندگان و ماهی ها، گفتگو درباره ویژگی ها و تاثیر شعر در اعراب منطقه و…همه این موارد می توانست بنا بر پیشرفت خود قصیده در سرودن، در جای جای مستند به صورت بریده بریده بکار می رفت. شکل آنکارد شده و البته روتین مستند، اجازه بلندپروازی به اثر در قبال فرم نمی دهد. نتیجه ی چنین نظم و ترتیبی در روایت، اثری است ساده و معمولی که یقینا با توجه به جذابیت سوژه می توانست در شمایلی دیگر، بسیار بیشتر از نمونه کنونی تاثیرگذار باشد.

تنها خوانش و دکلمه ی خود قصیده سروده شده است که به دلیل طولانی بودن، از آغاز تا پایان مستند در اثر منتشر شده است و به مرور زمان در بین بخش های مختلف پژوهشی بخش هایی از آن شنیده می شود. باقی موارد اعم از خود پژوهش نیز می توانست اینگونه در روایت تقطیع شود. چنین روشی برای روایت یک نکته ی بسیار مثبت دیگر نیز در پی داشت، اینگونه که به طور مثال اگر در حین خواندن نهایی و کامل قصیده، تصاویر مربوط به اسامی خاص نیز از نظر مخاطب می گذشت، آشنایی ما با آن بیشتر و کامل تر بود. در حالت کنونی در بخشی از مستند ما شاهد پژوهش مستندساز برای تهیه اسامی هستیم و بعضا تصویری از آن شیء یا جانور آبزی یا پرنده یا اسمی عام نداریم و در بخش دوم، خوانش کامل قصیده است که اینجا نیز مستندساز تنها بر تصویری از محل شعرخوانی اکتفا می کند و دوربین آهسته از سازه ای بومی دور می شود.

مستند «قصیده جنوب» در بیان تاریخ شعر یا حداقل تاثیر شعر عربی در اعصار بر شعر معاصر این خطه نیز خیلی درگیر پژوهش نمی شود و در بخشی مختصر به  این موضوع می پردازد. این در حالی است که مستندی با چنین سوژه ای ادبی، می توانست در لحظه به لحظه ی خود کاملا با فضایی همراه باشد که رنگ و بوی ادبیات بومی بدهد.

به نقد این مستند چه امتیازی می دهید؟
5/5 - (1 امتیاز)


راهنمای امتیازدهی

نقد و نظر خود را برای ما ارسال کنید

بدون دیدگاه