هشتمین جشنواره تلویزیونی مستند

جشنواره مستند، جشنواره تلویزیونی مستند، جشنواره فیلم، جشنواره عکس و جشنواره مستند نگاری، ویژه فلسطین

نقد مستند «جدال»

نقد مستند «جدال»

رحیم ناظریان

شب نشینی دوستانه با شکارچیان غیر مجاز

جدال با چه و چه چیزی؟ محیط بانان فعلا در ایران شرایط بسیار بغرنجی را سپری می کنند که مستند «جدال» سعی می کند سایه ای از آن را نمایش دهد. در ادبیات محیط زیستی ایران به نظر می رسد لفظ «شکارچی غیر مجاز» توجیهی برای پذیرفتن لفظ «شکارگر مجاز» است، وگرنه واژه در یک زبان از این رو ساخته یا بکار می رود که دلایلی برای کاربرد آن یا متضادش وجود داشته باشد. در هر حال شکارگر مجاز یا غیر مجاز در فضای آسیب دیده ی محیط زیست ایران هر دو به یک میزان جای نقد دارد. مستند «جدال» به درگیری محیطبانانی اشاره داردکه با وجود کمبود امکانات درگیری هایی با شکارچیان غیرمجاز دارند.

مستند بیش از آنکه موقعیتی بسازد یا از پتانسیل موضوع بهره ای در جهت خلق موقعیت بکند، بر توصیف دل بسته است. بخش کوتاه ابتدایی و پایانی مستند اختصاص دارد به رودرویی محیطبانان با شکارچیان غیر مجاز و میانه ی بسیار مفصل مستند فقط توصیف تجمع دوست داران محیط زیست برای سرشماری حیاط وحش است.

از میانه ی کرخت مستند که جز همین توصیف و نمایش روزمرگی محیطبانان در شب، غذاخوردنشان، خوابیدنشان و گشت و گذارشان در محیط زیست،چیزی ندارد بگذریم، می شد ابتدا و پایان اثر تلنگری باشد برای خلق یک موقعیت. یا حداقل با پرداخت مفصل تر این جدال نابرابر بین طبیعت و شکارچی غیر مجاز، تبدیل به چالشی قابل اعتنا می شد. اما حتی گیر انداختن شکارچی غیر مجاز نیز به شکلی بی رمق بدون هیچ هیجانی روایت می شود. انگار مستندساز قانع است که اثرش بر اعلام وجود چنین افرادی که به محیط زیست ضربه می زنند، اکتفا کند و تلاشی دیگر برای بیان زوایای دیگر را نمی طلبد.

مستند «جدال» علاوه بر عنوانش که حس مبارزه طلبی یا درگیری را ایجاد می کند، سوژه یا دارد که یقینا می تواند بسیار بیش از محصول کنونی هیجان برانگیز باشد. تصور حرکت دوربین در شب در دل طبیعت وحشی و وجود ترس از نزدیک شدن با شکارچیانی که حتی در اخبار خشونتشان با محیط بانان را بارها شنیده ایم، می تواند با تمهیداتی این ترس را به مخاطب منتقل کند. در مستند «جدال» به هیچ عنوان فضایی که همخوان با عنوان اثر باشد ایجاد نمی شود و از سوی دیگر نه شکل روایت و نه فضای ایجاد شده، متناسب با موضوع پر خطری که مستند دارد نیست. مستند همانقدر ساده روایت می شود که به فرض چند گردشگر سفری شبانه را در محیطی طبیعی، البته امن تجربه می کنند.

موضوع در دل خود بیانگر نوعی از درگیری است که با خشونت همراه است. بحث خشونت است و تیراندازی، بحث اخبار متعددی است که از قتل محیط بان یا شکارچی در حین ماموریت رخ می دهد، سختی مسیر و سختی انتظار و کمین است؛ با این حال هیچ عنصری که این فضا را بسازد در مستند به چشم نمیخورد. حتی تصاویر ضبط شده با موبایل که لحظه ی دستگیری چند شکارچی توسط محیطبانان مسلح است نیز بیشتر به یک مهمانی و شب نشینی می ماند تا چیزی که بشود رویش کلمه «جدال» را گذاشت. حرف هایی دوستانه، خودمانی، صورت جلسه، صرف شام و …

با احتساب چنین شیوه ی بیان در قبال موضوع، می توان ناهماهنگی سوژه و فضا را یک عامل بسیار مهم در عدم موفقیت مستند «جدال» دانست؛ چرا که مستند فقط حاوی یک «مساله» است. مساله ای بدون پرداخت.

به نقد این مستند چه امتیازی می دهید؟
5/5 - (2 امتیاز)


راهنمای امتیازدهی

نقد و نظر خود را برای ما ارسال کنید

بدون دیدگاه