توصیفی شاعرانه از کویر

برای برخی مستندهای تلویزیونی به دلیل ذات توصیفی شان، تنها می توان توصیفی نوشت. اینکه چه چیزی را نشان دادند و چه چیزی را با گفتارمتن وصف کردند. گفتار متن در آثار مستند گرچه تکمیل کننده ی مفاد تصویری است، اما گاها دیده می شود که این عنصر، استقلال و یا کارکرد تکمیلی ندارد و فقط جملاتی است که تکرار بی کم و کاست آن چیزی اند که در حال مشاهده اش هستیم. مستند «افسونگر افسانه ای» نیز علاوه بر اینکه در گفتارمتن، با زبانی شاعرانه به شرح موضوع می پردازد؛ اما در بخش هایی از آن اغلب همان چیزی که در قالب تصویر نشان داده را در قالب گفتارمتن بازنویسی نموده است.

مستند«افسونگر افسانه ای» اثری است که زیبایی های کویر را از سویه های مختلف شرح می دهد و همین زاویه دید کمک می کند تا ادعا کنیم شاهد اثری هستیم که جنبه های گردشگری و تشویق مخاطب برای طرح سفر به چنین جغرافیایی را نیز دارد.

توصیف جذابیت های بصری کویر با گفتار متن با تصویری زیبا از کویر، بررسی تاریخی کویر و یاد کردن از اسامی خارجی هایی که در گذشته و یا سفرنامه هایشان کویر را ستایش کردند، رسوم و صنایع دستی کویرنشینان، پیشینه حیات اجتماعی در ایران از دوره ماقبل تاریخ تا عصر نوسنگی و تا ورود آریایی ها، توضیحی درباره ی معروف ترین کویر های ایران: لوت و دشت کویر؛ بررسی مختصر  فرهنگ در جغرافیای کویری؛ چگونگی سربرآوردن تمدن های کویری و یاد کردن از تمدن سیلک که به قولی قدیمی ترین خواستگاه تمدن بشری است؛ نمایشی از کاروانسرا و ربات که محل رفع خستگی بود؛ شرحی بر شتر ها و توصیف آن و تاریخچه همراهی شتر با انسان در طول 3000 سال و نقش آنان در زندیگی کویر نشینان؛ دختران قالی باف کویر؛ زیبایی های کویر در شب و شب های سرد آن؛ دوتار نوازی، قنات: راز شگفت انگیز حیات انسان در کویر؛ باد کویر، توصیفی از روستاهایی در بین تپه های شنی و راه های کویری؛ واهه ها؛ برکه های آب زلال و مرداب هایی در دل کویر؛ درختان کویری همچون طاق و گز و … همگی در مستندی کوتاه به نمایش در می آید.

در چنین اثری اگر بگوییم تنها آشنایی مخاطب با یک جغرافیای طبیعی و جذاب از مناظر مختلف، مدنظر است مستند« افسونگر افسانه ای» به خوبی از پس ارائه ی آن برآمده است. در این میان می توان از تصویربرداری جذاب و انتخاب مکان هایی به شدت چشم نواز از سوی عوامل تولید یاد کرد. ذات چنین آثاری با اطلاع رسانی گره خورده است و مستندساز تمام تلاشش را برای توصیف به کار می بندد. شاید به همین دلیل است از ابتدا تا پایان اثر، بدون تنفس، صدای موسیقی حتی در بکگراند و وقتی گفتارمتن در حال بیان است، شنیده می شود.

برای چنین اثری با فاز توصیفی، احتمالا نریشن شاعرانه می تواند بیشتر بکار آید: «صدای موسیقی قلاب و دفه زنی دخترک قالیباف، همراه با زمزمه ی ترانه هایش از پنجره ی نیمه باز درکوچه های تنگ روستا می پیچید، تنیده در هزارتوی زمان. گویی گره عشق میزند و تار و پود رهایی و سمفونی رنگ و نقش بر تار و پود قالی چندان که روح و جان رهگذران را مسحور خود می کند.» یا در توصیف شب کویر: «آسمان لباس نیلگون پر ستاره اش را بر تن می کند. گوهر ماه آویخته بر گیسوی شب، مزرع سبز ستارگان بر پهنای آسمان و سکوت»

«افسونگر افسانه ای» یک سفر طولانی در کمتر از 30 دقیقه به کویرهای ایران است که احتمالا با دیدن آن مشتاق می شوید اگر تاکنون جز به شمال ایران و تماشای سرسبزی اش، به چنین سفری در برهوت نرفته اید، حداقل پس از دوران کرونا و بهتر شدن اوضاع اقتصادی تان، آن را در برنامه خود بگنجانید.