یک پیام محیط زیستی تکراری

در ایران و در کل دنیا مستندهای زیادی با عنوان «آخرین نفس» تولید شده که هم موضوع جنگی دارد و هم محیط زیستی. انتخاب عنوان، حتما جزئی مهم از فراید تولید یک فیلم یا هر اثر هنری دیگر است که اغلب توسط تولیدکنندگان ساده گرفته می شود. عنوان ها در اصل بر درونمایه ی یک اثر اشاره دارند و در فرایند درک ایده کمک می کنند یا به صورت مستقیم معرف شخصیت محوری هستند و یا اینکه موضوع اثر را به صورت کلی بیان می دارند. «آخرین نفس» اشاره ی مستقیم بر موضوع دارد و البته با تیتری کلیشه و تکراری.

مستند «آخرین نفس» یک بخش خوب دارد و آن هم زمانی است که مستندساز با امکانات تدوین، نماهایی با ریتم تند از جنگل های بلوط نشان می دهد و بر روی این تصاویر، صدای اره برای قطع درختان به گوش می رسد و نماها به ترتیب از جنگل های انبوه به کوه های عریان تغییر شکل می دهد. یک صحنه ی خلاقانه که موضوع و محتوای مستند را در لحظاتی کوتاه به صورت فشرده و البته کامل به تصویر می کشد. مستند درباره ی آخرین امیدها برای زنده نگاه داشتن جنگل های بلوط زاگرس و استان چهارمحال و بختیاری است. جنگل هایی در غرب ایران که از طرق مختلف در حال نابودی هستند.

«آخرین نفس» مستندی است که تنها با گفتگوهایی بین عوامل و اهالی بلوط نشین غرب صورت می گیرد، بدون گفتارمتن. تصاویر و گفتگوها بدون اعمال نظر مستقیم مستندساز، موضوع را تشریح می کند و نقدی بر شرایط اقتصادیِ مردمی محلی نیز صورت می گیرد. نقدی بر فقری که از روی ناچاری برخی از روستاییان را مجبور به قطع درختان و تهیه ذغال از درختی بسیار باارزش می کند.

موضوع مستند اما همچون عنوانش، تکراری است. همین مستند با همین موضوع ذغال و قطع درختان ارزشمند بلوط، در همین چند سال اخیر در مستندی دیگر نیز تولید شده و البته در مستندهای بسیاری دیگر نیز بدان اشاره شده است.

فارغ از موضوع ذغال، بخش هایی از مستند «آخرین نفس» به فواید جنگل‎های بلوط اشاره دارد که نه فقط به این جغرافیا، بلکه متعلق به تمام جنگل ها در هر جایی از جهان است. به طور مثال پرداختن بر این موضوع که نقش این پوشش گیاهی در طبیعت چیست یا اینکه جنگل های بلوط چه تاثیری بر کاهش آلاینده‌های زیست محیطی دارد، مواردی کلی است که تنها برای خالی نبودن عریضه در مستند جای گرفته اند. پیام اخلاقی و آموزشی مستند نیز این است: نهادینه کردن فرهنگ صیانت از این گونه ی طبیعی.