مدفون زیر تکنولوژی

موضوع اصلی مستند «خان بی بان» مدفون شدن و از بین رفتن تاریخ شهرسازی باستانی و سنتی همدان در زیر معماری نوین این شهر است. به همین دلیل مستندساز با پژوهش، حیات این شهر از نام هگمتانه تا ادوار مهم تاریخی را بررسی می کند تا دلایل این افول و از بین رفتن را بیابد. شهری که به عنوان اولین پایتخت ایران باستان در تاریخ معرفی شده است حال در این مستند بنا بر عنوانی که مستندساز انتخاب می کند، شهری لقب می گیرد که بی نگهبان یا ولی یا سرپرست به نظر می رسد.

مستند «خان بی بان» به دلیل جامع بودن، بنا بر مولفه هایی که چنین گونه ای از مستندسازی دارد، علاوه بر اینکه دارای ارزش بصری است حاوی اطلاعاتی تازه نیز هست.

یکی از مهمترین دلایل تغییر شکل شهر از قالب باستانی به مدرن در این مستند، ورود خودرو معرفی می شود. مستندساز ورود خودرو و پیامدها و تغییراتی که وجود چنین پدیده ای با خود به همراه دارد را به روشنی تحلیل و کالبدشکافی می کند و حتی این پدیده و اثراتش را تا زمان حال نیز از یاد نمی برد.

مستند «خان بی بان» به دلیل جامع بودن، بنا بر مولفه هایی که چنین گونه ای از مستندسازی دارد، علاوه بر اینکه دارای ارزش بصری است حاوی اطلاعاتی تازه نیز هست. روایت کاملا در خدمت موضوع و بدون حاشیه پردازی است. به دلیل گستردگی موضوع، آنچه اهمیت می یابد چگونگی انتخاب و حذف آن دسته از یافته ها و اطلاعاتی است که در فرایند پژوهش حتی ممکن است مهم به نظر برسد. «خان بی بان» آنچه از یافته ها را در محصول نهایی لحاظ می کند که بر نکته ی اصلی مستند تاکید دارد و موضوع اصلی نه همه ی تاریخ همدان یا معرفی ابنیه و آثار باستانی و خیلی موارد دیگر، بلکه فقط و فقط تغییر چهره ی یک شهر با ورود تکنولوژی و چالش های آتی آن است. این نکته ای است جزئی نگر که هم کار پژوهش را سخت می نماید و هم محصول نهایی مستند را جذاب.

بحث معماری درونگرا و برون گرا نیز از نظر تخصصی مورد جالی است که مستندساز علاوه بر استفاده از نظر کارشناسان مهمان در مستند، تصاویری مرتبط با این اطلاعات از وضعیت کنونی شهر را نیز به نمایش می گذارد تا دریافت موضوع توسط مخاطب، کامل تر و هم اینکه با جذابیت بصری بیشتری همراه باشد.

لیست مدفون شده هایی که در مستند «خان بی بان» بیان می شود قابل توجه است و پژوهشی که در پشت این اطلاعات نهفته است نیز قابل اعتناست. مدفون شده هایی همچون چمن ها یا محله های کوچک در زیر خیابان های جدید، نهرها و رودخانه ها و آبراه هایی که معابر ساخته شده در سده ی اخیر آنها را نابود کرده است، قنات هیای که هم اکنون بافت کنونی شهر ردی از آن باقی نگذاشته و به طور کل مبحث «باغ شهر» که نه تنها نابود شده بلکه در معماری کنونی همدان جایی نداشته و ندارد.

مستند «خان بی بان» اثری است پژوهشی که با توجه بر گونه ای که مستندساز به واسطه ی آن ایده هایش را اجرا می کند دارای ارزش دیدن است.