هفتمین جشنواره تلویزیونی مستند

جشنواره مستند، جشنواره تلویزیونی مستند، جشنواره فیلم، جشنواره عکس و جشنواره مستند نگاری

نقد مستند «زندگی لیلا»

نقد مستند «زندگی لیلا»

رحیم ناظریان

تصاویری از آخرین بخش یک رویداد

عنوان مستند به یکی از شخصیت های محوری رویداد اشاره دارد، اما روایت مستند به صورت برابر اختصاص دارد به هر دو فرد حاضر در آن که زوجی میانسال هستند. همسر، در گذشته ها، سالها در دام اعتیاد بوده و زن نیز در گذشته با تمام مشقات، امیدش را برای احیای زندگی مشترک از دست نداده بود. در گذشته، مرد اعتیاد را رها و زندگی مشترک نه تنها به حالت عادی برمی گردد بلکه اوج می گیرد و مرد حتی کارآفرین نمونه کشور در ساخت تنور صنعتی برای نانوایی می شود. این اطلاعات و ماجرا در مستند «زندگی لیلا» با توجه بر مصاحبه و خاطره گویی از زندگی مشترک این زوج حاصل می شود و کمی هم آرشیو تلویزیونی و تصاویری از زندگی کنونی این زوج روایت را شکل می دهد. به جز این تکنیک هیچ دست آورد دیگری برای اجرا در مستند «زندگی لیلا» وجود ندارد.

فقدان رنج اعتیاد و رنج زن از اعتیاد همسرش، جز با کمی مصاحبه، آسیب اصلی مستند است.

تدوین نیز شکلی خطی دارد. از گرفتاری تا رهایی از اعتیاد و رنجی که زن در طول این دوران ماضی متحمل می شود و همچنین تغییر روند زندگی مشترکشان و رسیدن به خوشی، همگی از دل گفتگوها استخراج و به ترتیب پشت سر یکدیگر قرار می گیرد. بنابراین تدوین نیز جز اینکه توانسته باشد خاطره گویی را مثل یک متن ساده و داستانی پشت سر هم بچیند، خلاقیتی صورت نمی بندد.

زمان در مستند «زندگی لیلا» مرده است. کنش اصلی و رویداد جذاب، متعلق به گذشته است و مستندساز در جوار این خانواده حضور دارد تا گذشته شان را با زبانی روایت کننده و خاطره گو بشنود و ثبت کند. تاکیدگذاری مستندساز نیز بیشتر بر نتیجه ی رویداد است و او روایتی را به تصویر می کشد که فقط شامل پایان بندی است. به عبارتی اگر رویداد اصلی مستند را بخواهیم شرح دهیم می توانیم آن را به سه بخش تقسیم کنیم. یکی دوران اعتیاد مرد، یکی رنج زن در زندگی با همسری معتاد و بی فرزندی و فقر و تلاشش برای احیای زندگی و بخش سوم ترک اعتیاد و حصول زندگی نرمال و حتی ایده آل برای آنها. مستندساز نه تنها بخش اول و دوم را تنها با خاطره گویی هایی مختصر ارائه می کند، بلکه بخش سوم را نیز در دل همان خاطره گویی جا می زند. یعنی بخش سوم روایت که به ترک اعتیاد و شروع زندگی جدید و کار و کارآفرینی تعلق دارد نیز در مستند «زندگی لیلا» از لحظات انتهایی اش آغاز می شود. همه چیز به حالت نرمال درآمده، زندگی مشترک به فرم ایده آل رسیده و حالا مستندساز در زندگی آنها حاضر می شود تا پایان یک رویداد را توضیح دهد.

فقدان رنج اعتیاد و رنج زن از اعتیاد همسرش، جز با کمی مصاحبه، آسیب اصلی مستند است. اینگونه که در این مستند جز لحظاتی کوتاه که با مصاحبه جمع و جور شده، مخاطب تصویری از رنج اعتیاد مرد و انتقال این رنج بر زن را نمی بیند و فقط با کلمات آنها را می شنود. حتی اگر یک عکس از دوران اعتیاد مرد در اثر به تصویر کشیده می شد و ما به عنوان بیننده به جای مصاحبه ی از ریخت افتاده ای، صدای زن را حتی برای دقایقی طولانی بر آن تصویر یا عکس می شنیدیم، تاثیر گفته های زن به مراتب بیشتر بود و روایت نیز از بخش اول خود بی بهره نمی ماند. فقط یک عکس از مرد از دوره ی اعتیاد و صدای اکنونی زن درابره آن دوران و رنجش هایش. این به مراتب تاثیر بیشتری به نسبت مصاحبه ای معمول و خاطره گویی صرف خواهد داشت. زن نشسته است و از دوران اعتیاد می گوید… زن نشسته است و از دوران تلاش برای رهایی همسر از اعتیاد می گوید… زن نشسته است و از دوران زندگی پس از اعتیاد می گوید. همین.

 با این حال مستندساز از اکنون این زندگی تصاویری دارد که البته آنها نیز معمول و ساده اند. دختر خردسال آنها که به دیدن پدر در کارگاه تنور سازی می آید، همکاری زن در کارگاه برای تولید، غذا خوردن و کارهای معمول یک زوج در خانه. هیچ رویداد تازه ای که کنشی تاثیرگذار با خود داشته باشد در این تصاویر نیز نیست.

به نقد این مستند چه امتیازی می دهید؟
3/5 - (2 امتیاز)


راهنمای امتیازدهی

نقد و نظر خود را برای ما ارسال کنید

یک دیدگاه

سعید
چهارشنبه 31 خرداد 1402 ساعت 14:58

نقد مستند در لازم کارشناسانه نیست . منتقد مستند را با الگوی فرضی و شخصی در ذهن سنجیده است . شایسته است شبکه مستند نقدها را با حضور و بیان دلایل سازنده برای ساخت مستند رو در تحقیق کرده و انتشار دهد .

پاسخ