حکایت بی سر و سامانی دولتی

اینکه قانون می گوید مسکن به عنوان یک اصل در قانون اساسیحق ایرانی هاست، با دیدن مستند «سقف‌های معلق» تبدیل به طنزواره ای می شود. تشریح سیاست هایی دوگانه، اشتباه، غیرکارشناسی و همچنین کاملا سیاسی در قبال انبوه سازی مسکن توسط دولت های پس از انقلاب در این مستند با تاکید بر مسکن مهر که متولی اش احمدی نژاد، ششمین رئیس جمهور ایران بود، موضوع اصلی است. برای ورود به موضوع، مستندساز، تاریخ مسکن دولتی در ایران  یا مسکنی که با سیاست های کلان دولتی و حکومتی همراه است را در آغاز بررسی می کند و این تاریخ را از دوران لغو قانون ارباب رعیتی و اصلاحات ارضی شرح می دهد. قانون اصلاحات ارضی و پیامدهایش و مهاجرت از روستا به شهر و حاشیه نشینی و شکل گیری حلبی آبادها، تمام آنچیزی است که درباره موضوع مسکن در پیش از انقلاب در پژوهش مستندساز جای می گیرد. به عبارتی یک توضیح مختصر از این دوران با ریتمی تند که ختم بر حلبی آباد نشینی و بیچارگی است، ما را آماده می کند تا ببینیم در طول مستند و باقی ماجرای مسکن در پس از انقلاب، دولت ها چه گلی بر سر مردم و حقی که در قانون اساسی بدان اشاره شده است زده اند.

مستند «سقف‌های معلق» تنها، حکایت بی سر و سامانیِ صرف در قبال مسکن و بی سرپناهی بخشی از جامعه نیست.

به نظر ممیزی یا خودسانسوری، اجازه ی بررسی بیشتر مسکن در قبل از انقلاب را به مستندساز نمی دهد. همین کافی است تا توازن مستند بر هم بریزد و آنچه به معنای نگاه ضدسیاسی و انتقادی مستندساز در قبال مسکن در مواجهه با دولت های پس از انقلاب است، خود به خود زیر سوال برود. اینگونه که مستندساز در طول اثرش دائما ایراد دولت های پس از انقلاب را وجود نگاه سیاسی شان در قبال مسکن می داند و دولتهایی که پی در پی می آیند، مسکن را با سیاست هایی شخصی و نه یک سیاست کلی اجرا می کنند. نه اینکه اوضاع مسکن در پیش از انقلاب بهتر یا بدتر بود، اما اگر قرار است بخشی از مستند به تاریخِ سوژه اختصاص یابد، نمی توان با چند جمله و چند پلان مختصر واقعیت تاریخ را شرح داد و زمینه ای برای موضوع اصلی مستند فراهم نمود.

مستند «سقف‌های معلق» تنها، حکایت بی سر و سامانیِ صرف در قبال مسکن و بی سرپناهی بخشی از جامعه نیست. اینکه متولیان حکومتی در زمینه ی مسکن، قانون را دور می زنند و با وجود الزام قانونی، سالهاست دارایی مردم را بلوکه و هیچ تلاشی برای تحقق تعهداتشان برای تکمیل واحدهای مسکونی نمی کنند، اصلِ بی سر و سامانی است. بدین صورت که این سقف های معلق در قالب مسکن مهر، فقط اشاره بر خانه و مسکن و سقفی که قرار است باشد، اما حالا معلق است ندارد، بلکه یادآور آنهایی است که با سیاستی اشتباه این معلق وارگی را پدید آورده اند و حالا پاسخی برای این بی مبالاتی یا حتی بی لیاقتی ندارند.

روایت مستند هم شامل تاریخ مسکن است و هم گفتگو با متولیان مسکن مهر و هم مردمی که آسیب دیده اند. بنابراین مستند «سقف‌های معلق» برای تبیین موضوع، نگاهی یک جانبه ندارد و موافقان ومخالفان در ارائه ی دیدگاهشان حاضرند. گفتگو با آنهایی که در سیاست گذاری مسکن مهر نقش داشتند و همچنین مخالفان طرح، سبب می شود تا کاستی و فزونی آن بررسی گردد.

یکی از بخش های جذاب مستند، فست موشنی تاثیرگذار است که با ایجاز، سیر روند تغییر سیاست ها در دو دولت را در چند پلان نمایش می دهد. تصاویری با ریتمی سریع بدین حالت که ما شاهد برش هایی از رویدادهایی در رابطه با انتخابات، ساخت و ساز در شهر جدید پردیس، احمدی نژاد، ادامه ی ساخت و ساز، انتخابات، برگزیده شدن روحانی… هستیم و نهایتا با همین تصاویر پی در پی و سریع متوجه تغییر سیاست های دولت جدید و وانهادن سیاست های مسکن مهر که توسط دولت قبلی نیمه کاره ماند، می شویم. این تکنیک به این جهت حائز اهمیت است که بخشی از تاریخی 16 ساله تنها در چند ثانیه به نمایش در می آید.