هفتمین جشنواره تلویزیونی مستند

جشنواره مستند، جشنواره تلویزیونی مستند، جشنواره فیلم، جشنواره عکس و جشنواره مستند نگاری

نقد مستند «بر فراز الندان»

نقد مستند «بر فراز الندان»

رحیم ناظریان

بررسی تخریب یک دریاچه

مستندساز در مدت زمانی کمتر از 15 دقیقه اطلاعات زیادی از دریاچه ای در بطن جنگل های هیرکانی ارائه می کند و با توجه به این زمان اندک شناخت نسبتا خوبی از محیط و شرایط پیرامونی و چالش ها به مخاطب منتقل می گردد.

دریاچه کوچک الندان که از نظر زیبایی طبیعی به دلیل محصور شدن در میان درختان بلند جنگلی در ارتفاعات البرز فرصتی مناسب برای تصویرهایی چشم نواز ایجاد می کند، دارای چالش هایی است که به شکلی عجیب در طول سال و فصول مختلف با دلایل متفاوت به مرور در حال نابودی آن است. مستندساز در همین زمان کوتاه تمامی این ناسازگاری ها را با ریتمی قابل پسند به تصویر می کشد.

یکی از نماهای جذاب مستند، تصویر پایانی آن است که به ناگاه پرده از موقعیت کلی منطقه برمی دارد و جانمایی آن درست در آخرین پلان مستند نیز نکاتی در خور در خود پنهان دارد.

کشاورزی در اطراف دریاچه یکی از اصلی ترین دلایل سوق دادن آن به سمت نابودی است و عجیب اینکه چه در فصل پرباران و چه در ماه های کم باران کشاورزان با اعمالی نامتعارف به این روند دامن می زنند. تصویربرداری هوایی و زمینی و ایجاد جذابیت بصری برای فهم بهتر شرایط و اشراف مخاطب بر سوژه در «مستند بر فراز الندان» تاثیر به سزایی دارد. بدون هیچ پیچیدگی متوجه می شویم در فصل بهار و شروع بارش‌ها با ایجاد یک آب بند مضاعف، سطح آب دریاچه برای ذخیره کشاورزان بالا می آید و درختان حاشیه را از بین می برد و در فصل تابستان استفاده بیش از اندازه آب دریاچه برای کشت برنج سطح آب را آنچنان کم می کند که در اواخر تابستان کاملا رو به خشکی می گذارد. در این میان رد پایی غیر از کشاورزان نیز برای نابودی اکوسیستم وجود دارد و آن آفرودسوارانی هستند که از خشکی دریاچه و لیز بودن سطح آن برای انجام حرکات نمایشی استفاده می کنند.

مستندساز روش خود برای بیان را تغییر نمی دهد و به سراغ رفع و رجوع ماجرا یا مثلا گفتگو با عوامل تخریب از جمله آفرودسواران نمی رود. همچنین مسئولین استانی و شهرستانی نیز در طول مستند جایی دندانگیر برای مصاحبه یا پرس و جو ندارند. به عبارتی «مستند بر فراز الندان» فقط در حدود خود که بیان موضوع و شرح چالش هاست باقی می ماند تا چهارچوب کلی اش را حفظ کند و البته این موضِع مستندساز نمی تواند ایرادی به مثابه بی خیالی تلقی گردد. رسالت مختصر مستند بیان کاستی هاست تا شاید نقد طرح شده در آن با همین روش به گوش مسئولانی که باید اقدام کنند برسد.

از دیگر نقدهایی که در «مستند بر فراز الندان» بیان می شود، کم شدن پرندگان مهاجری است که از مناطق شمالی دریای خزر مسیری طولانی را برای زیست زمستانه خودشان طی می کنند و به الندان می آیند. این مرغابی ها به دلیل کم شدن آب و حضور آفرودسوارها سال به سال تعدادشان کاسته می شود و چیزی نمانده تا دیگر این منطقه را برای کوچ انتخاب نکنند.

یکی از نماهای جذاب مستند، تصویر پایانی آن است که به ناگاه پرده از موقعیت کلی منطقه برمی دارد و جانمایی آن درست در آخرین پلان مستند نیز نکاتی در خور در خود پنهان دارد. اینکه در یک تصویر هوایی شاهد مزرعه برنجی هستیم که چسبیده به دریاچه قرار دارد و به نوعی عاقبت خود دریاچه را در یک قاب به تصویر می کشد. از طرفی مستندساز با قرار دادن این قاب در انتهای مستند دست به یک افشاسازی دیرهنگام می زند تا لااقل برای اثری محیط زیستی نیز از نظر تکنیکی پایان بندی قابل قبولی را رقم بزند.

به نقد این مستند چه امتیازی می دهید؟
5/5 - (1 امتیاز)


راهنمای امتیازدهی

نقد و نظر خود را برای ما ارسال کنید

بدون دیدگاه