محیط‌بانی، بدون مزد و منت

کم کاری یا ناتوانی سازمانها و ارگانهای دولتی برای حفاظت از محیط زیست به دلایلی مالی یا دلایل دیگر و جلوگیری از ایجاد بحران های زیست محیطی چیز تازه ای در ایران نیست. «مغیسف» نام روستایی در حوالی بندر لنگه استان هرمزگان است که رویداد مستندی تحت همین عنوان در آن روی می دهد. شخصیت محوری مستند مردی است که با هزینه شخصی و بدون هیچ چشمداشتی اقدام به حفاظت از محیط پیرامون روستا از جمله حیات وحش و پوشش گیاهی آن از گزند سودجویان می کند.

حفظ گویش بومی منطقه و عدم ارائه زیرنویس نیز یکی دیگر جذابیت های مستند است که باورپذیری و طبیعی بودن رویداد را دوچندان می کند.

سادگی شکل مستند چه از منظر صدا و تصویر و همراهی مستندساز با سوژه در موقعیت هایی قابل توجه، نشان می دهد کارگردان با امکاناتی محدود دست به تولید چنین مستندی زده است و از آنجایی که مستندسازی آن هم برای بانوان در ایران شرایط خاص خود را می طلبد می توان تا حدودی بر تلاش او در جهت تولید اثری زنده توجه نمود. مستندساز با شخصیت محوری به مکانهایی که به موضوع مستند ارتباط دارد مراجعه می کند و مخاطب را بدون واسطه در برابر حوادث یا رویداد قرار می دهد.

تمرکز اصلی مستند بر شکار حیوانات کمیاب بومی حتی برای تفریح و قطع درختان محدود منطقه برای تهیه ذغال است؛ اما در حواشی نیز نقدی بر شرایط بنیادی که دلایل اصلی وقوع چنین اعمالی توسط مردم بومی یا غیر بومی است دارد. یکی از اشارات مستندساز کم شدن ماهی در دریاست که البته سبب این ماجرا را با وجود اخبار مرتبط با خلیج فارس و چگونگی صید بی رویه ماهی توسط شرکت های بزرگ می دانیم و همین اشاره کافی است تا بدانیم بی کاری حاصل از کمبود ماهی می تواند مردم محلی را وادار به انجام شکار غیرقانونی یا حتی رجوع به درآمد ناچیز ذغال از درختان نادر منطقه نماید. یا در بخشی دیگر از مستند با وجودی که همچنان تمرکز مستندساز بر حیات وحش و همیاری شخصیت اصلی به صورت خودجوش و بی مزد و منت برای حمایت از حیوانات است، نقبی بر باغداری و نخل های رو به نابودی روستا به دلیل کم آبی زده می شود تا لایه ای دیگر از دلایل بحران نمایان شود.

«مغیسف» عنوانی است بدین معنا که روستا در گذشته جایی پر از نخل بوده و شخصی به نام یوسف این نخل ها را کاشته است و حتی از این درختان که می توانند منبع درآمد پایدار و اصولی باشد نیز به دلیل خشکسالی چیز دندانگیری باقی نمانده است. به عبارتی دلایل پنهان فاجعه در مستند «مغیسف» لابه لای گشت و گذار در جغرافیای منطقه رو می شود و مستندساز زیرکانه این موارد را به عنوان صورت مساله بیان می دارد.

تصاویر ثبت شده از شخصیت محوری مستند در بازدید از مکان های مورد نظر حیات وحش نیز به خوبی واقع نمایانه برداشت شده و گفتگوی او با عوامل پشت دوربین و ارائه توضیحات، مکمل تصاویر زنده ای است که شاهدش هستیم. حفظ گویش بومی منطقه و عدم ارائه زیرنویس نیز یکی دیگر جذابیت های مستند است که باورپذیری و طبیعی بودن رویداد را دوچندان می کند. مستند «مغیسف» با وجود بی پیرایه بودن و سادگی بیش از اندازه در شخصیت پردازی و تدوین، مستندی است که به خوبی موضوعی که مد نظر دارد را اجرا می کند و مخاطب علاوه بر درک چالش ها با شخصیت اصلی مستند به خوبی ارتباط می گیرد.