نگاهی موشکافانه درباره حرا

امکانات تصویربرداری و تولید که در سالهای اخیر به کمک مستندسازان برای تولیداتی در گونه حیات وحش و محیط زیست آمده است، در کنار پرداختن به جزئیات سوژه و توجه به پژوهش و همچنین سواد سینمایی سبب شده تا شاهد آثاری قابل توجه باشیم که علاوه بر بار علمی و پژوهشی دارای ویژگی های مطلوب بصری است. مستند «خرچنگ‌های مانگرو» نیز یکی از چندین مستند در گونه محیط زیست جانوری است که در طول سالهای اخیر نمونه اش را در تولیدات داخلی دیده ایم و می توان گفت این آثار حتی قابلیت هایی برای برابری با بهترین نمونه ها در سطح بین المللی در این گونه دارند.

شاهد اثری هستیم که موشکافانه و جزئی تر و یقینا علمی تر به موضوع توجه داشته و صرفا در تدارک اثری مستند برای نمایش کلیات نبوده است.

رویداد «خرچنگ‌های مانگرو» در خلال یک جزر و مد کامل در پهنه جنگل های حرا در سواحل جنوبی ایران رخ می دهد که همین نکته بیانگر سختی تولید در جهت ثبت تصاویری در مدت زمانی تعیین شده در فواصلی محدود است. بدین صورت که تیم تولید، به دلیل جزر و مد، فرصتی کوتاه برای کشف حیوانات مد نظر در منطقه و ثبت تصاویر مربوط به آن دارد. با این محدودیت به نظر محصول نهایی قابل اعتنا و دارای پوششی متناسب از اطلاعات دیداری و پژوهشی است.

مستندساز صرفا به نمایش محیط اکتفا نمی کند و سعی او بر این است تا علاوه بر ثبت یک زیست بوم، ایده ای برای پروژه در نظر داشته باشد. این ایده پیرامون همزیستی نوعی خاص از جنگل های آب شور به نام حرا با خرچنگ هایی است که زیستگاهشان در اطراف این پوشش گیاهی است. به عبارتی مستندساز به سراغ تنوع جانوری منطقه و پرداختن بر همه آنها یا لااقل گونه هایی که بیشتر به چشم می آیند، نمی رود و اختصاصا در قبال مکان، یعنی جنگل حرا، به سراغ یک گونه یعنی خرچنگ ها می رود. چنین رویه ای سبب می شود تا بپذیریم شاهد اثری هستیم که موشکافانه و جزئی تر و یقینا علمی تر به موضوع توجه داشته و صرفا در تدارک اثری مستند برای نمایش کلیات نبوده است. همزیستی خرچنگ ها با پوشش گیاهی و بده بستانی که بین حیوان و درخت وجود دارد، در مستند به خوبی به تصویر کشیده می شود و مستندساز در تشریح ایده اولیه یعنی هم زیستی، موفق عمل می کند.

در همین راستا چندین گونه مختلف خرچنگ که برخی اختصاصا متعلق به همین زیست بوم هستند در طول مستند در بخش هایی جدا از هم بررسی می شود. خرچنگ های ارواح، ویلون زن، پریسکوپ دار، منزوی و خجالتی، سرباز، گونه علفخوار صخره ای و چرچنگ آبی (به رنگ آبی) گونه هایی هستند که در دو شکل خشک‌زی و آبزی با پرداختن بر ویژگی های مختلف زیستی شان به تصویر کشیده می شوند. چنین پرداختی سبب می شود تا مستند را در حدود خودش اثری کامل با جذابیت های زیاد دیداری قلمداد کنیم که موفق شده است به هدفی که از منظر توصیف و اجرا و همچنین فاز علمی اش داشته برسد.

از دیگر موارد مهم در مستند «خرچنگ‌های مانگرو» توجه بر آسیب های انسانی و شکار گونه های ارزشمند خرچنگ ها توسط بومی هاست که به نظر آگاهی کافی برای محافظت از زیست بوم را ندارند و چنین آثاری می تواند در وهله اول خود این بومیان را با منطقه و اهمیت حفظ گونه های منحصر به فرد آن آشنا کند.