هنر و مبارزه

سوریه و عراق چه در طول جنگ با داعش و چه بعد از پاکسازی، همواره دستمایه مستندسازان برای تولید آثاری متفاوت بود و هست. مستند «چشم ایرانی» تلفیقی از دو مدیوم است. می توان در این اثر از یه سو درباره تصویربرداری مستند در محیطی جنگی سخن گفت و از سوی دیگر هنر عکاسی را نیز در چنین محیطی بررسی نمود.

شخصیت محوری مستند یک عکاس جنگ به نام حسن قائدی است که با یک ابتکار موفق می شود تا در حین تصویربرداری در سوریه در زمان درگیری ها، عکس هایی در لحظه ها و موقعیت های مختلف ثبت کند. او دوربین عکاسی و تصویربرداری اش را با امکاناتی محدود به یکدیگر متصل می کند و جالب اینکه در حین تصویربرداری قاب هایی که در فرمت عکس قدرت بیان بیشتری دارد را همزمان ثبت می کند. در این حالت او موفق می شود بدون از دست دادن لحظه ها یا کنار گذاشتن تصویربرداری، عکس هایی با کیفیت هنری خوب ثبت نماید.

مستند «چشم ایرانی» تلفیقی از هنر و مبارزه است.

استفاده از آرشیو نیز در مستند «چشم ایرانی» قابل توجه است. اینطور که شخصیت اصلی، یعنی حسن قائدی در قالب گفتگو با عوامل پشت دوربین همین مستند، به شرح رویدادهایی که خودش به خاطر دارد و با چشم های خودش در کشورهای همجوار و جنگ زده دیده است، اقدام می کند. بنابراین، آرشیو در این شیوه، حکم فلاشبک را نیز دارد که در نوع خود قابل توجه است. در این حالت بیننده هم روایت را در زمان حال از زبان حسن قائدی می شنود و هم اینکه برای درک بهتر ماجرا تصاویری که خود این عکاس از واقعه ثبت نموده را می بیند. در بحث فنی، می توان این تصاویر از رویدادهای جنگی را آرشیو نامید اما در حوزه محتوا این تصاویر چیزی جز بازگشت به گذشته و شرح تصویری رویداد نیستند.

مستند «چشم ایرانی» با وجودی که کاملا متکی بر داده هایی است که حسن قائدی در اختیارش گذاشته، دارای روایتی سرراست و شرحی فراگیر است. می توان با دیدن و شنیدن مصاحبه و روایت کلامی که درباره جنگ بر علیه داعش است، ابتدا تا حدودی در قبال خود جنگ و شرایطش آمادگی ذهنی یافت و سپس با دیدن تصاویر و عکس هایی که در حد فاصل این گفتگوهاست، اطلاعات را تکمیل نمود. در چنین حالتی تاثیری که یک مستند می تواند بر بیننده بگذارد به مراتب بیشتر خواهد بود. چرا که شارح واقعه، هم حضوری زنده دارد و هم اینکه با اسنادی پر و پیمان جلویمان نشسته و با دلیل و مدرک آنچه بر او رفته است را شرح می دهد.

مستند «چشم ایرانی» تلفیقی از هنر و مبارزه است. اینگونه که در بسیاری از صحنه ها، خلاقیت هنری هنرمند است که سبب شده تا ما به عنوان بیننده شاهد لایه های زیرین نبرد بر علیه داعش باشیم. این در حالی است که نمی توان روحیه مبارزه طلبی شخصیت اصلی را نیز در محیطی پر خطر نادیده گرفت. همین تلفیق هنر و مبارزه است که سبب می شود شاهد تصاویری زنده از موقعیتی جنگی و به شدت هراس آور باشیم. همه چیز به لحظه بستگی دارد و به یک اشتباه تا در چنین محیط پر خطری همواره ترس کشته شدن شخصیت محوری مستند با مخاطب همراه باشد.