پلی افسانه ای، از باستان تا اکنون

«اوچی» حداقل کار چشمگیری که می کند، ایجاد یک توازن چشم نواز بین تصویر و گفتار است. بخشی از مستند حاوی دیدنی هایی است که غالبا حکاکی های باستانی بر سنگها در حوالی جغرافیای اقوام قشقایی است و موضوع آن شکار حیوانات و به طور کل نقوش شکارگری است. گفتارمتن یا صدای شخصیت ها اینجا اینگونه نیست که همچون مستندهای آموزشی، این نقوش باستانی به صورت مستقیم تشریح شود. حتی یکبار نیز در مستند شاهد نام بردن یا معرفی نقوش و توضیح ماهیت آن آثار نیستیم، چرا که هدف به هیچ عنوان تولید مستندی بر پایه آثار باستانی یا شرح نقوش بر سنگ ها نیست. این نقوش نمایش داده می شوند تا رابطه ای بین فعلی باستانی و افسانه های موجود و بازخوردی امروزی در قبال آن، در اثر شکل بگیرد. به عبارتی موضوع مستند، شکارگری و چگونگی تغییر یک فرهنگ قدیمی در قبال شکار حیوانات وحشی است. آنجایی که به جای شکار، قربانی کردن حیوانی اهلی جایگزین می شود و اهمیت افسانه ای که خود بانی این تغییر در فرهنگ است، در مستند برجسته می گردد.  

مستند در تمام طول زمان نمایش، در مرز باستان و اکنون غوطه می خورد.

نکته بسیار بارز مستند که بعید است به دلیل سادگی بی پیرایه اش دیده شود و نظر منتقدان یا بینندگان حرفه ای را جلب کند، ماهیت خود افسانه ای است که در متن مستند حضور عینی دارد. راوی، ماجرای افسانه را شرح می دهد، اینگونه که عروسیِ کاراکتری به نام آهوچی بود و او برای اثبات مردانگی به شکار رفت و چون شکاری گیرش نیافتاد، به خانه برنگشت و شب هنگام با پلنگی روبرو شد. پلنگ را کشت و به دلیل سرما در زیر پلنگ، پای سنگی خوابید. پدرش صبح در پی او، به اشتباه، پلنگ را نشانه رفت و پسر را کشت. در طول شرح روایتِ افسانه، بافته های زنان امروزی در قاب تصویر، همان نقشی را دارد که در افسانه شاهدش هستیم. به عبارتی فلسفۀ افسانه در زندگی کنونی همچنان متبلور است و بنا بر آن قتل فرزند توسط پدر، تغییر یک رسم شکل می گیرد. حال به جای شکار آهو، حیوانی اهلی در مراسم ازدواج قربانی می شود.

مستند در تمام طول زمان نمایش، در مرز باستان و اکنون غوطه می خورد. نشانه هایی که حضور عینی دارند، بیانگر اکنونی است که هنوز ریشه هایش با باستان را حفظ نموده و با وجود تغییراتی، همچنان میراث فرهنگی کهن را زنده نگاه داشته. زنان و مردان حاضر در مستند، همان شمایلی را دارند که نقوش در خود نمایان می کند. آدمها افسانه را می شناسند و امور اکنونی را نیز با تکیه بر معنا و مفهومی کهن که در افسانه بدان اشاره شده، می سنجند.

تنها مساله ای که خلاقیت اجرایی مستند «اوچی» را تا حدودی تحت تاثیر قرار می دهد، سادگی اثر است. این سادگی گاهی در تولیدات مستند تبدیل نقطه قوت می شود و گاهی همین سادگی ریشه در منابع مالی دارد که دست و بال مستندساز را برای مانورِ بیشتر می بندد.

مستند «اوچی» زیرکانه و بدون شعارپردازی، موضوع شکار بی رویه و نفی شکار حیوانات وحشیِ را نیز طرح می کند. مستندساز تنها با خوانش از یک افسانه، دریچه ای می گشاید تا به واسطه آن ریشه های عمیق و سطح فرهنگی بسیار بالای قشقایی ها برای درک ماجرای انقراض حیوانات را نمایان کند.