موانع تولید و ناآگاهی متولیان

همانطور که از عنوان «آسمان ابری است» پیداست، مستند با دیدی انتقادی به سوژه مورد نظرش نزدیک می شود و مشکلات ریز و درشت و موانع تولید در کشور را بررسی می کند.

رویکرد مستند میدانی و مقاله محور است و با رجوع به دست اندرکاران تولید و گفتگو با مدیران شرکت ها، چالش های همیشگی تولید در ایران را می سنجد.

از نکات قابل توجه مستند، عدم خودسانسوری و پرداختن بر مواردی است که به دلیل ممیزی خودخواسته یا محافظه کار بودن خود رسانه، اغلب مجال بیان نمی یابد. به طور مثال مستندساز با پرداختن بر مواردی اعم از رانت، رشوه، عدم پاسخ گویی مسئولان دولتی و مواردی از این دست، اقدام به شفاف سازی در موانعی می کند که مدام گریبان گیر تولید کننده ایرانی است.

«آسمان ابری است» در سویه انتقادی اش علاوه بر مشکلات مدیریتی، فقدان سخت افزار و زیرساخت های تولید را نیز بر می شمرد. به طور نمونه، مشکلات کم آبی، عدم مدیریت برق، مشکلات تامین مواد اولیه، تحریم، اوضاع صادرات، تامین سرمایه و موسسلات مالی و بانکی و… به عنوان موانعی در رشد تولید عنوان و بررسی می شود.

موضوع اصلی مستند نیز در قبال این موانع یک سوال اولیه است که تا پایان برای شرح آن تلاش می شود. اینکه با وجود تمام این مشکلات در چه صورتی کالایی با کیفیت در داخل توان تولید خواهد داشت؟

از نظر تدوین، آن هم برای مستندهایی تلویزیونی با این شکل و ساخت، مستند «آسمان ابری است» تا حدودی نرم معمول چنین آثاری را رعایت می کند. پیاده روی دوربین در بازار و دیدن محصولات موجود و قطع به همان محصول در محل تولید، در ورودی مستند، بدون هیچ اتلاف وقت و پیچ و خمی، مخاطب را درگیر موضوع اصلی اثر می کند. این قطع ها از محل فروش به محل تولید، شامل میوه توت فرنگی تا لوازم آشپزخانه و حتی درب شیشه های دارو نیز هست. بنابراین مستند در دقایق کوتاه آغازین، به مخاطب این اگاهی را می دهد که شاهد اثری خواهد بود که جمیع تولید در ایران و موانعش را بررسی خواهد کرد و به صورت موردی چند نمونه از تولیدات داخلی را نمایش خواهد داد.

«آسمان ابری است» در لابه لای کشف موانع و مشکلات تولید، راهکارهایی را نیز توسط مدعوینِ جلوی دوربینش ارائه می کند. بدین صورت که مستند صرفا کشف چالش ها نیست و با ریز شدن بر دلایل، سعی بر ارائه راه حل نیز دارد.

 با این حال سوال بسیار مهم چرایی و دلیل تولید خود چنین مستندهایی است. سوال این است کلیاتی که مستندساز در این مستند طرح می کند و مشکلاتی از جمله قطعی برق و آب و کاستی های واردات و صادرات را بر می شمرد، آیا از اساس کارایی لازم را دارد؟ بدین معنی که، آنقدر بیان این مشکلات کلی است که بعید به نظر می رسد خود متولیان کشوری و دولتی آگاهی از آن نداشته باشند. به طور مثال کدام مسئول پایین یا بالای دولتی است که نداند، قطعی برق زیان غیرقابل کتمانی بر گلخانه ای می زند که محتاج برقی مداوم است؟ حال نکته این است این قبیل مستندها صرفا برای آگاهی مخاطب تلویزیونی ساخته می شود تا با درد تولید کننده شراکت داشته باشد یا تلنگری برای مدیران کشوری نیز هست؟

مستندساز با درج یک نکته، مورد یاد شده خطوط قبل را منطقی جلوه می دهد. اینکه به نقل از یک تولید کننده که مشکلات بنگاه تولیدی اش را در مستند شرح داد، مدیری دولتی یک بار از او سوال کرده بود که مشکلات بنگاه شما چیست؟ همین سوال از جانب یک مدیر دولتی بیانگر این مساله است که حتی چنین مستندهایی که چالش های کلی تولید در ایران را بررسی می کنند نیز به درد مدیران دولتی و کشوری می خورند، چرا که برخی از آنها حتی نسبت به ساده ترین مشکلات ناآگاه هستند.